تاریخچه چای در ایران

بعد از آب چایی دومین نوشیدنی پر مصرف در کشور ایران است. مردم ما از چای (هم چای سیاه و هم چای سبز) به صورت روزانه استفاده می کنند که می تواند برای آن ها مزایایی را به همراه داشته باشد ولی اگر به میزان مصرف روزانه خود در نوشیدن چای به ویژه چای سیاه توجه نکنند برای سلامتی آن ها مضر است . ایران یکی از بزرگترین کشورهای تولید چای در جهان است. در شمال کشور ما زمین های حاصلخیز زیادی برای کشت چای فراهم است. شاید شما هم دلتان بخواهد تاریخچه ورود چای به ایران را بدانید که در این بخش به تاریخچه چای در ایران و جهان می پردازیم. 

مصرف چای در ایران

شاید برای شما هم جالب باشد با وجود اینکه ایران دارای زمین های حاصلخیزی برای کشت چای دارد و ایرانیان علاقه زیادی به نوشیدن چای دارند و از بزرگترین مصرف کنندگان چای در جهان هستند اما سابقه مصرف چای در ایران کمتر از دو قرن است یعنی سابقه مصرف چای در ایران به قرن 17 میلادی می رسد اما تاریخ دقیق تری از نوشیدن چای در ایران در دسترس نیست.

کشت چای در ایران و جهان

محل تولد چای همان طور که بسیاری از گیاه های خوراکی آسیای شرقی است به کشور چین تعلق دارد. اولین گونه گیاهی چای که در کشور چین کشت شد به 5000 سال قبل بر می گردد و کاملیا سینِنسیس نام دارد. بعد از آن به مرور زمان مردم با خواص چای آشنایی بیشتری پیدا کردند و طعم آن برای از افراد دلپذیر بود که باعث شد کشت چای در آسیا و تمام جهان گسترش یابد.

قهوه یا چای

سابقه نوشیدن و آمدن قهوه به ایران بسیار بیشتر از چای به ایران است در پی این موضوع وجود و ساخت قهوه خانه در کشور ایران نیز کهن تر از چای خانه و سفره خانه ها هستند. شاید برای بسیاری از افراد سوال پیش آید که چرا قهوه با این پیشینه و سابقه قدیمی در ایران اندازه چای محبوب نیست؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که دوری از کشورهای تولید کننده قهوه ورود آن را به کشور همراه با مشکل رو به رو می کرده است بعد از پیدایش و کشت چای در چین و هند به علت نزدیکی آن به ایران از لحاظ فاصله جغرافیایی و وجود جاده ابریشم که یکی از بزرگترین مراکز در دنیا بوده است وارد کردن چای به کشور برای تجار بسیار راحت تر از قهوه می کرده به همین دلیل چای در ایران طرفداران بیشتری دارد. البته تمام محبوبیت چای به این یک علت بر نمی گردد اما یکی از دلایل موثر است. چای نه تنها در کشور ایران بلکه به صورت جهانی به عنوان دومین نوشیدنی پرمصرف بعد از آب شناخته می شود.

ورود چای به ایران

چه کسی چای را به ایران آورد؟

اولین کسی که در ایران موفق به کشت چای شد محمد میرزای چایکار ملقب به “کاشف السلطنه” در سال 1285 بود البته قبل از او معدود افراد دیگری اقدام به کشت چای کردند اما موفق نشدند. کاشف السلطنه ژنرال کنسول ایران در کشور هند بود به این علت که در هند بود با صنعت کشت چای و درآمدی که می توانست داشته باشد آگاه بود به همین دلیل مقدار زیادی ارز برای وارد کردن چای به ایران به کشور هندوستان داد. در آن زمان هندی ها آموزش کشت چای را برای بیگانگان ممنوع کرده بودند اما محمد میرزای چایکار با زرنگی و سخت کوشی آموزش های لازم برای کشت و تولید چای را فرا گرفت.

اولین منطقه ای که چای در آن کشت شد کجاست؟

 کاشف السلطنه مطالعات زیادی بر روی محیط جغرافیایی هند ایران انجام داد و به این نتیجه رسید که شمال ایران از نظر آب و هوایی بیشترین شباهت را به هندوستان دارد، او کشت چای را از لاهیجان و کلارآباد آغاز کرد.

اولین کشت چای در ایران چقدر بود؟

محمد میرزای چایکار برای اولین بار 3000 اصله نهال را با گاری و درشکه به لاهیجان آورد و با سختی های فراوان کشت را انجام داد. سختی ها از دو جهت او را تحت فشار قرار می دادند اول اینکه دشمنان زیادی بودند که زمین های کشت چای را آسیب می زدند و دوم اینکه هنگامی که برای اولین بار چای در زمینی کشت می شود باید 5 سال صبر کنند تا بتوانند آن را برداشت کنند، همین موضوع باعث می شد کشاورزان تمایلی به کاشت چای ندارند.

کاشف السلطنه با تمام سختی های پیش رو جنگید و توانست برای اولین بار چای را کشت و برداشت کند و ملقب به پدر جای ایران شد مقبره او نیز در شهر لاهیجان قرار دارد.

سهم ایران در تولید چای

با گذر زمان کشت چای در ایران مناطق شمالی بیشتری را در برگرفت امروزه حدود ۲۵۰۰۰ هکتار باغ چای در استان‌ های شمالی کشور وجود دارد. سهم ایران 4 الی 4.5 درصد از مصرف کل جهان است که می تواند بازار خوبی برای رقابت، صادرات و درآمد زایی باشد. برندهای زیادی امروزه به تولید و کشت چای می پردازند، اگر بخواهیم بهترین برند چای ایرانی را معرفی کنیم نمی توانیم تنها به یک برند خاص اشاره کنیم چرا که برندهای معتبر مانند چای مهرآیین به تولید محصولات با کیفیت مناسب در کشور می پردازند.

ورود چای به اروپا

ورود چای به اروپا از طریق هلندی ها در سده هفدهم اتفاق افتاد آن ها چای را از کشور چین به اروپا بردند. یک پزشک هلندی به نام نیکلاس کلوپ در یکی از کتاب های خود درباره خواص چای چنین می گوید: ” نوشیدن چای تمامی بیماری‌ها را دفع کرده و موجب عمر طولانی می‌شود”

ملکه انگلستان که تمام دنیا او را می شناسند بر روی رفتار، پوشش، خوراک و هر چیز دیگر بسیار سختگیرانه عمل می کند برای اولین بار در قرن هجدهم در وعده صبحانه به جای آبجو، چای نوشید. امروزه نوشیدن چای در انگلستان در بین مردم بسیار رایج است آن ها زمان خاصی را برای نوشیدن چای اختصاص می دهند و فرهنگی به نام “TEA TIME” یعنی “به وقت چای” در این کشور وجود دارد.

خواص چای

چای سیاه خاصیت های زیادی به همراه دارد اما یکی از عمده ترین خاصیت های آن که مردم را در سراسر جهان وادار به نوشیدن می کند خاصیت رفع خستگی است هنگامی که در طول روز خسته اید نوشیدن چای می تواند خستگی شما را تا حد زیادی از بین ببرد. یا یکی از دلایلی که مردم در وعده صبحانه چای مصرف می کنند این است که روز خود را با انرژی بیشتری آغاز کنند. چای دارای کافئین است ولی مقدار آن کمتر از قهوه می باشد با این حال توصیه می شود از نوشیدن چای تا دو ساعت قبل از خواب جلوگیری کنند. مقدار چای که می تواند برای هر فرد مفید باشد بین 3 تا 5 استکان است که می توانید آن را در صبحانه و میان وعده خود بنوشید و خیلی مصرف آن را به آخر شب موکول نکنید.

ریشه کلمه چای

کلمه چای که معادل انگلیسی آن TEA یا تی می باشد هر دو از یک واژه چینی قدیمی گرفته شده اند. گویش چینی جنوبی این نوشیدنی بی نظیر را “چای” و گویش چینی شمالی آن را “تِی” تلفظ می کنند. مردم اروپا به تبعیت از استان آمو در شمال چین از کلمه تی و مردم کشورهای آسیا و شمال آفریقا به تبعیت از استان کانتون در جنوب چین از کلمه چای استفاده می کنند.