ترجمه کتاب به زبان‌های دیگر باعث می‌شود تا اين اثر در دسترس مخاطبان بیشتری قرار گیرد. ممكن است اين كار را با هدف افزايش فروش يا بيشتر ديده شدن انجام دهيد. اما چگونه می‌توانیم کتابمان را ترجمه و آماده چاپ کنیم؟ برای ترجمه کتاب چه نکاتی را باید رعایت کنیم که ارزش چاپ به زبانی دیگر را داشته باشد؟ در ادامه مطلب قصد داریم ضمن پاسخ به این سؤالات، ويژگي‌هاي مترجم کتاب و چگونگي آماده‌سازي كتاب براي چاپ را توضیح دهیم. با ما همراه باشید.
هدف نويسنده يا مترجم كتاب از ترجمه آن چیست؟
پس از آن‌که کتابی پس از طی فرآیندهای مختلف تدوین و چاپ به بازار عرضه می‌شود، ممکن است نویسنده یا افرادی با کسب مجوز از وی بخواهند آن را به زبانی دیگر ترجمه کنند. این کار با دو هدف صورت می‌گیرد.
- دستیابی به بازاری وسیع‌تر و در نتیجه، فروش بیشتر کتاب
- شناخته شدن بهتر نویسنده با دسترسی به مخاطبان بیشتر
چگونه یک کتاب را ترجمه کنیم؟
قبل از پرداختن به چگونگی ترجمه کتاب، باید اهمیت این کار را بشناسیم. همان‌طور که ترجمه کتاب به زبانی دیگر توسط مترجم كتاب می‌تواند باعث شناخته شدن بیشتر آن شود، ترجمه ضعیف نيز ممکن است به اعتبار نویسنده لطمه بزند. در این‌صورت نتیجه زحمات نویسنده بر باد خواهد رفت. حقیقت تلخ این است که ترجمه ضعیف کتاب باعث می‌شود در بهترین حالت، نویسنده ساده‌لوح و در بدترین حالت، غیرحرفه‌ای یا حتی بی‌دقت به نظر برسد.
بنابراین برای ترجمه کتاب باید اصولی را رعایت کنیم تا بدون آسیب‌رسانی به اثرگذاری آن بر مخاطب، اعتبار و ارزش اثر را نیز حفظ کنیم. در ادامه به مهم‌ترین مواردی اشاره می‌کنیم که برای ترجمه کتاب و انتخاب مترجم كتاب باید به آن‌ها توجه کنیم.
بررسي‌هاي مقدماتي لازم را براي ترجمه کتاب انجام دهيد
بهترين زمان برای آغاز ترجمه کتاب، پس از اتمام ویرایش نهایی و تصحیح آن است. متن اصلي بايد عاري از هرگونه خطاي نگارشي، مفهومي و حتي ويرايشي باشد. در اين‌صورت از بروز خطاهاي مشابه در ترجمه کتاب نيز جلوگيري مي‌شود. همچنين، بايد بررسي كنيد كه آیا مخاطبی در زبان هدف به دنبال نسخه ترجمه شده است یا خیر.
تحقيقات بازار براي ترجمه کتاب را جدي بگيريد
- کدام کشورها را می‌خواهم هدف قرار دهم؟
- رقبای من کجا حضور دارند؟
- ژانر ترجیحی کتاب در کشورهای مد نظر من کدام است؟
شناخت بازار جهانی در درازمدت باعث صرفه‌جویی زیادی در زمان و هزینه می‌شود. بهترین بازارها را برای ترجمه کتابتان شناسایی کنید. مثلاً کتاب‌های حرفه‌ای و تجاری در اندونزی مرسوم هستند، درحالی‌که مردم ترکیه عمدتاً کتاب‌های زبان و آموزشي را ترجیح می‌دهند. نکته دیگری که باید بدانید این است که کره جنوبی یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان کتاب در کل جهان است و بیش از 40 درصد از کتاب‌های پرفروش اين كشور ترجمه هستند.
به تخصص و توانايي مترجم كتاب توجه كنيد
چه به‌عنوان مترجم كتاب اين مطلب را مي‌خوانيد و چه نويسنده‌اي كه مي‌خواهد ترجمه کتابش را به بهترين شكل انجام دهد، بايد به اين اصل توجه كنيد كه ارتباط مضمون كتاب با تخصص مترجم آن بسيار اهميت دارد. برخي بر اين باورند كه هر فرد دوزبانه توانایی ترجمه كتاب را دارد. اما اين باور چقدر درست است؟ افرادی که دو زبان را می‌فهمند قطعاً می‌توانند نظراتشان را به‌صورت شفاهی به هر دو زبان بيان کنند. آن‌ها حتی اگر نتوانند جملات را دقیقاً تطبيق دهند، می‌توانند همان اطلاعات کلی را منتقل کنند. اما اين توانايي براي ترجمه کتاب كافي نيست. در اين نوع ترجمه، برای نوشتن باید روش‌هاي استانداردی رعایت شوند و جملات بدون غلط و با خوانايي خوبي نوشته شوند. همچنین، سعی کنید از تقسیم کتاب بین دو یا چند مترجم كتاب برای سرعت بخشیدن به کار خودداری کنید. این كار می‌تواند منجر به تناقضاتي در سبک نوشتاري و اصطلاحات شود که خواننده را گیج می‌کند.
زمان و بودجه کافی برای ترجمه كتاب در نظر بگیرید
براي ترجمه کتاب، زمان و کیفیت مفاهيمي مرتبط به هم هستند. اگر کسی پیشنهاد می‌کند که کتابي 000/30 کلمه‌ای را در 3 روز ترجمه کند، قطعاً بايد منتظر نتيجه‌اي ضعيف از وي باشيد. حتی با توسعه ابزارهای کمک‌مترجم نيز نمی‌توانيم انتظار داشته باشيم که مترجم كتاب بیش از 300 الي500 کلمه را در ساعت به‌صورت باكيفيت ترجمه كند. يعني اين‌كه ترجمه کتاب 000/30 کلمه‌ای حداقل 60 ساعت و احتمالاً تا 100 ساعت زمان می‌برد. يعني اين‌كه بودجه معقولي براي اين كار بايد در نظر بگيريد.
ابتدا نمونه ترجمه كتاب را بررسي كنيد
براي ترجمه کتاب، احتمالاً مترجم كتاب نمونه‌ای از کتاب را درخواست می‌کند تا هزینه آن را برآورد کند. درخواست ترجمه نمونه‌اي 500 کلمه‌ای براي اين كار منطقي است. اکثر مترجمان حاضرند به امید دریافت کل قرارداد کتاب، وقت خود را برای انجام نمونه‌ای در این اندازه صرف کنند. قدم بعدی این است که از یک فرد مسلط به زبان هدف ترجمه با مهارت‌های نوشتاری عالی که زبان مبدأ را نیز می‌فهمد، بخواهید نمونه ترجمه را با متن اصلی مقایسه و ارزيابي كند. به‌طور كلي از سه جنبه به بازخورد نیاز دارید: وفاداری متن ترجمه کتاب، نگارش و خوانايي.
نتيجه‌گيري
ترجمه کتاب مي‌تواند براي شناساندن محتوا و نويسنده آن به مردم ساير كشورها بسيار مؤثر باشد. بررسي‌هاي مقدماتي اعم از وضعيت بازار ژانر كتاب در كشور مقصد، توانايي مترجم كتاب و رعايت اصول فن ترجمه براي ترجمه کتاب مهم هستند. عجله براي ترجمه كتاب و به‌ويژه، استفاده از ترجمه‌هاي ماشيني ممكن است باعث هدررفت زمان و هزينه و ارزش محتوايي اثر در زبان هدف شود. ترجمه‌اي مطلوب است كه سبك نوشتاري يكدست و خوانايي خوبي داشته باشد.
